Verzorging drukzweer

Drukzweren staan ook bekend als drukwonden of doorligwonden. Ze komen voor wanneer de huid en het onderliggende weefsel beschadigd wordt. In zeer ernstige gevallen, kan ook het onderliggende spierweefsel of de botten beschadigd worden.

Mensen die hun hele lichaam of een deel ervan niet kunnen bewegen vanwege ziekte, verlamming of hoge leeftijd, ontwikkelen vaak drukzweren.

Hoe vaak komen drukzweren voor?

Drukzweren zijn een wijdverspreid en vaak onderschat gezondheidsprobleem. In het VK bijvoorbeeld wordt geschat dat tussen de 4%-10% van alle in het ziekenhuis opgenomen patiënten minstens één drukzweer zal ontwikkelen. Voor oudere mensen met mobiliteitsproblemen, kan het cijfer oplopen tot 70%.

Zelfs met de best mogelijke medische en verpleegkundige zorg, kunnen drukzweren moeilijk te voorkomen zijn bij bijzonder kwetsbare mensen.

Prognose

In sommige gevallen, vertegenwoordigen drukzweren een klein ongemak dat behandeld kan worden met gewone eenvoudige verpleegkundige zorg. Soms kunnen ze echter zorgen voor uitgebreide schade aan de huid en leiden tot levensbedreigende infecties, zoals een wijdverspreide bloedinfectie (sepsis) en weefseldood (gangreen).

Bij de verzorging van mensen die risico lopen op het ontwikkelen van drukzweren zijn er twee dingen belangrijk. Deze zijn:

proberen de ontwikkeling van drukzweren te voorkomen door speciale verbanden en materialen te gebruiken en door de positie van de patiënt regelmatig te veranderen, en
de bestaande drukzweren te behandelen door ze schoon te maken en antibiotica te gebruiken, een betere voeding en, in de meest ernstige gevallen, chirurgie.

De plekken die het meest risico lopen op de ontwikkeling van drukzweren zijn de lichaamsdelen die niet bedekt zijn met een grote hoeveelheid lichaamsvet en die in rechtstreeks contact staan met een ondersteunend oppervlak, zoals een bed, of rolstoel.

Bijvoorbeeld, als u bedlegerig bent, loopt u het risico op de ontwikkeling van drukzweren ter hoogte van:

uw schouders, of schouderbladen
uw ellebogen
de achterkant van uw hoofd
de randen van uw oren
uw knieën, enkels, hielen of tenen
uw onderrug of heupbeen
de genitaliën (bij mannen), en
de borsten (bij vrouwen)

Als u een rolstoelgebruiker bent, loopt u risico op het ontwikkelen van drukzweren op:

uw billen
uw staartbeen (het kleine botje onderaan uw wervelkolom)
uw wervelkolom
uw schouderbladen, en
de achterkant van uw armen en benen

Graden van drukzweren

Zorgprofessionals gebruiken een classificatiesysteem om de ernst van de drukzweren te beschrijven. Deze graden worden hieronder beschreven. Categorie Een Een graad één drukzweer is het meest oppervlakkige type van zweer. De aangetaste huidzone lijkt verkleurd en is rood bij blanke mensen, en paars, of blauw, bij mensen met een donkere huidskleur. Bij een graad één drukzweer blijft de huid intact, maar die kan pijnlijk zijn, of jeuken, en kan bij aanraking ofwel warmer en sponsachtig aanvoelen, of hard. zweer2 Categorie Twee Bij een graad twee drukzweer, is het buitenste oppervlak van de huid (epidermis) of de diepere laag van de huid (de dermis) beschadigd, wat leidt tot huidverlies.

De zweer lijkt op een open wonde, of een blaar. zweer3 Categorie Drie Bij een graad drie drukzweer, is er huidverlies doorheen de volledige dikte van de huid en het onderliggende weefsel is ook beschadigd. De onderliggende spieren en botten zijn niet beschadigd.

De zweer lijkt op een diepe sinusvormige wonde. zweer4 Categorie Vier Een graad vier drukzweer is het meest ernstige soort zweer. De huid is zwaar beschadigd en het omliggende weefsel begint af te sterven (weefselnecrose). De onderliggende spieren, of botten, kunnen ook beschadigd zijn.

Mensen met graad vier drukzweren lopen een hoog risico op het ontwikkelen van een levensbedreigende infectie.

Omdat drukzweren een complex gezondheidsprobleem zijn, als gevolg van vele onderling verbonden factoren, wordt u mogelijk verzorgd door een zorgteam dat bestaat uit verschillende soorten zorgprofessionals. Dit soort team staat ook wel bekend als een multidisciplinair team (MDT).

De mogelijke leden van een MDT zijn:

verpleegkundigen
een incontinentieadviseur
een sociaal assistent
een fysiotherapeut
een diëtist
een uroloog (een arts gespecialiseerd in het behandelen van aandoeningen die de urinewegen aantasten)
een gastro-enteroloog (een arts gespecialiseerd in het behandelen van aandoeningen die het maagdarmstelsel aantasten)
een plastisch chirurg
een orthopedisch chirurg (een chirurg gespecialiseerd in de behandeling van aandoeningen die de gewrichten en de botten aantasten), en
een neurochirurg (een chirurg gespecialiseerd in de behandeling van aandoeningen die de hersenen en het zenuwstelsel aantasten)

Veranderen van positie

Het regelmatig bewegen van uw lichaam en veranderen van positie is een van de beste manieren om de ontwikkeling van drukzweren te voorkomen, en om de druk te verlichten op drukzweren van graad één en graad twee.

Zodra uw risicoanalyse klaar is, stelt uw zorgteam een ‘tijdstabel om van positie te veranderen’ op die vermeldt hoe vaak u verplaatst moet worden. Voor sommige mensen, kan dit één keer om de 15 minuten zijn, terwijl anderen slechts eenmaal om de twee uur verplaatst moeten worden.

Een verpleegkundige of een fysiotherapeut kan u ook training en advies geven over:

de juiste zit- en lighoudingen
hoe u uw zit- en lighoudingen kan aanpassen
hoe vaak dat u moet bewegen of verplaatst worden
hoe u het best uw voeten ondersteunt
hoe u een goede houding blijft behouden, en
de speciale uitrusting die u moet gebruiken en hoe u deze moet gebruiken

Matrassen en kussens

Er is een assortiment van speciale matrassen en kussens beschikbaar om de druk op de kwetsbare lichaamsdelen te verlichten. Uw zorgteam zal bespreken welke soorten matrassen en kussens voor u het best zijn.

Voor mensen waarvan men denkt dat ze risico lopen op het ontwikkelen van drukzweren, of die al bestaande drukzweren van graad één of twee hebben, is het meestal raadzaam om te rusten op speciaal ontworpen schuimmatrassen die de druk op hun lichaam verlichten.

Mensen met drukzweren van graad drie of vier hebben een meer hoogwaardige matras of bedsysteem nodig. Er zijn bijvoorbeeld matrassen die aangesloten kunnen worden op een constante luchtstroom, die automatisch de drukvermindering regelt, indien nodig.

Verbanden

Er bestaan speciaal ontworpen verbanden en zwachtels om drukzweren te beschermen en het genezingsproces te versnellen.

Voorbeelden van dit soort verbanden zijn:

hydrocolloïd verbanden – dit zijn verbanden met een speciale gel die de groei van nieuwe huidcellen in de zweer bevordert terwijl de omliggende zone van gezonde huid droog blijft, en
alginaatverbanden – dit zijn verbanden van zeewier die natrium en calcium bevatten, welbekend voor het versnellen van het genezingsproces.

Topische preparaten

Topische bereidingen, zoals crèmes en zalven, kunnen gebruikt worden om het genezingsproces te helpen versnellen en om verdere weefselbeschadiging te voorkomen. Een bepaalde soort chemische stof, bekend als zuurstofvrije radicalen, kan celbeschadiging op genetisch vlak helpen voorkomen.

Antibiotica

Als u een drukzweer heeft, kan men u antibiotica geven om infectie door bacteriën te voorkomen en, als voorzorgsmaatregel, om te voorkomen dat er zich een secundaire infectie ontwikkelt.

Antiseptische crème kan ook rechtstreeks op een drukzweer worden aangebracht om eventuele aanwezige bacteriën te verwijderen.

Voeding

Bepaalde voedingssupplementen, zoals proteïne, zink en vitamine C hebben bewezen dat ze de wondheling versnellen. Als deze vitamines en mineralen ontbreken in uw voeding, kan uw huid vatbaarder worden voor de ontwikkeling van drukzweren.

Als gevolg hiervan wordt u mogelijk doorverwezen naar een diëtist die een geschikt voedingsplan voor u kan opstellen.

Debridement

In sommige gevallen kan het nodig zijn om afgestorven weefsel van de zweer te verwijderen om het genezingsproces te stimuleren. Dit wordt debridement genoemd.

Als er een kleine hoeveelheid afgestorven weefsel is, is het misschien mogelijk dit te verwijderen met speciaal ontworpen verbanden en kleefmiddel.

Grotere hoeveelheden afgestorven weefsel kunnen worden verwijderd met mechanische middelen. Enkele mechanische debridement technieken zijn:

reiniging en irrigatie onder druk – waarbij afgestorven weefsel wordt verwijderd met waterstralen onder druk
ultrasoon – waarbij afgestorven weefsel wordt verwijderd via energiegolven aan lage frequentie, en
laser – waarbij afgestorven weefsel wordt verwijderd met gerichte lichtstralen.

Madentherapie

Madentherapie – ook bekend als larventherapie – is een alternatieve methode voor debridement Maden zijn ideaal voor debridement omdat ze zich voeden met afgestorven en geïnfecteerd weefsel zonder het gezonde weefsel te beschadigen. Ze helpen ook de infectie te bestrijden door stoffen vrij te geven die bacteriën doden en het genezingsproces stimuleren.

Tijdens de madentherapie, worden de maden in een wondverband aangebracht en de zone wordt afgedekt met gaas. Na enkele dagen, wordt het verband eraf gehaald en worden de maden verwijderd.

Chirurgie

Het gebeurt soms dat een drukzweer van graad 3 of graad 4 niet geneest, en dat een operatie vereist is om de wond af te sluiten en verdere weefselbeschadiging te voorkomen.

Een veel gebruikte chirurgische techniek voor de behandeling van drukzweren staat bekend als de flapvervanging (soms ook flapreconstructie genoemd). Bij deze techniek, zal de chirurg een scalpel gebruiken om de zweer van afgestorven weefsel te debrideren. Nadien wordt een huid- en spierweefselflap van een ander lichaamsdeel gebruikt om de plaats van de zweer af te sluiten.

Een flapvervangende ingreep kan uitdagend zijn, en wordt vaak bemoeilijkt door het feit dat de meeste mensen die de procedure ondergaan al in een slechte gezondheidstoestand zijn. Als gevolg van deze risicofactoren, kunnen er een groot aantal complicaties optreden na de ingreep, zoals:

infectie,
weefseldood van de geïmplanteerde flap
spierzwakte
blaren
terugkeer van de drukzweren
bloedinfectie
botinfectie
inwendige bloedingen
abscessen, en
diepe veneuze trombose

Ondanks het hoge risico op complicaties, is chirurgie vaak een klinische noodzaak om de ontwikkeling van levensbedreigende complicaties van drukzweren, zoals bloedvergiftiging of gangreen, te voorkomen.